Prisma #57

Jeunes mères van Luc en Jean-Pierre Dardenne opent met een medium-shot van een tienermeisje dat staat te bellen aan een bushalte. Uit het gesprek kunnen we opmaken dat ze wacht op iemand die maar niet komt opdagen. De camera kan haar met moeite volgen terwijl ze zenuwachtig heen en weer wandelt. Door een plotse beweging naar links komt voor het eerst haar bolle buik in beeld. Ze blijkt een van de jonge moeders uit de titel te zijn. 

Waar de gebroeders Dardenne doorgaans een transparante houding aannemen met de camera als verbindend instrument tussen kijker en personage, lijken ze in de openingsscène van Jeunes mères net een spel te spelen met de kijker en diens verwachtingen. Het kader stuurt en zet op het verkeerde been met het oog op een verrassingseffect. Wat schuilt er achter dit schijnbaar manipulatieve openingsshot?

Het eerste beeld van een film is genadeloos. Het kooit personages en achtervolgt hen gedurende de hele film. Luc Dardenne schrijft in zijn notities dat hij zijn personages wil helpen ontsnappen aan het gewicht van dat eerste beeld, maar ook aan stereotypes en clichés die zich onvermijdelijk aan hen opdringen. Door de onthulling van Jessica’s zwangerschap uit te stellen, schermt de mise en scène haar af van het geladen idee van een tienermoeder. Het kader houdt naast haar zwangere buik ook vooroordelen en projecties buiten beeld, waardoor ze nog even een tiener kan zijn, op zoek naar haar eigen moeder die ze nooit heeft gekend. Het is immers die zoektocht, eerder dan haar zwangerschap, die haar bezighoudt. Met haar blik op de wereld als uitgangspunt gaat de camera mee in haar obsessie en neemt het kader, net als Jessica, een onverschillige houding aan ten opzichte van haar ongeboren kind. 

Net als de andere films van de broers is Jeunes mères een evenwichtsoefening tussen het concrete en het abstracte. De behoedzame mise en scène creëert ademruimte voor de personages en voorkomt dat het “onderwerp” van de film, dat al in de titel besloten ligt, hen als een branddeken versmacht.