Prisma #43
“… l’ « horreur sacrée » de sa présence…”
– Georges Bataille
Aan de vooravond van de Franse Revolutie verliest een groep aristocraten zich à la de Sade in een nacht vol perverse uitspattingen. Onbevredigd vergrijpen ze zich aan het bloederige stompje van een geamputeerde arm. Herleid tot een amorf stuk vlees met pulserende blauwe aders waaruit stollend bloed druipt, vervoert het de libertijnen in Albert Serra’s controversiële meesterwerk Liberté (2019). Wellustig porren ze de homp met een gevorkte stok. “Verbeeld het onzichtbare!”, roept een van hen uit, wat zowel betrekking heeft op een geperverteerde romantische cultus van de verbeelding als op een verlangen naar het absolute. De weg van brute materie naar de verwerkelijking van het onzichtbare werd door Serra reeds in Història de la meva mort (2013) gethematiseerd. Tijdens het villen van een ritueel geslachte stier, het ontbloten van wat zich onder de huid bevindt – naakter dan de naaktheid die hij ooit bereikte –, zegt Casanova: “Dit is realiteit, hè? De geur van bloed. Het heeft een opmerkelijke aanwezigheid.” Kinderlijke verbazing die op niets minder dan een voorafgaande ervaring van werkelijkheidsverlies wijst. Serra presenteert zijn libertijnen als kinderen van de 21ste eeuw, op zoek naar iets voorbij de schijn, of dat nu aristocratisch decorum of mediatisering is. Het verlangen blijft hetzelfde. Voorbij de grenzen van het ontcijferbare duikt de naakte, vormeloze materie op, schitterend als loutere zichtbaarheid. Dit contact met het reële lijkt Serra – in lijn met Bataille, zij het met meer gevoel voor ironie – als ervaring van het heilige naar voren te schuiven. Niet als loutere herhaling van een premoderne sacraliteit, want heden ten dage is het vanzelf spreken van het transcendente verstomd. De brute verschijning van de werkelijkheid wist zichzelf uit. Haar naaktheid is stilte en de heilige verschrikking van haar aanwezigheid is tegelijk afwezigheid (dixit Bataille). Elk geweld is ijdele hoop; zelfs het pornografische kan niet meer pornografisch zijn.