https://www.sabzian.be/text/une-collection-particuli%C3%A8re

Une collection particulière

In flagrante delicto

(1) Une collection particulière (Walerian Borowczyk, 1973)

In close-up verschijnen achtereenvolgens een penis en schaamhaar, borsten, en opwaartse benen. De eerste beelden uit dit aanstootgevende schimmenspel zijn vrij snel na elkaar gemonteerd. In de volgende shots neemt de camera meer afstand zodat het volledige tafereel zich ontvouwt: een bebaard figuurtje gaat als een drilboor tekeer tussen de benen van een naakt vrouwensilhouet. Zijn het acht, zestien of vierentwintig stoten per seconde? Als het licht aanfloept, komen – samen met de hand die het apparaat bedient – ook de houten kijkkast en het mechaniek in beeld die de illusie van obscene bewegingen mogelijk maken. Het ratelende geluid van het pornografische speelgoed roept associaties op met een filmprojector in overdrive.

Zo opent Walerian Borowczyks Une collection particulière (1973) met een reflectie op het filmmedium en zijn voyeuristische genoegens. Close-ups van handen en een commentaarstem loodsen ons vervolgens door een merkwaardige collectie erotica. Die verzameling baadt in een precinemasfeer door de overvloed aan objecten en vroege visuele media die voorbijtrekken: gravures, schaduwprenten, kijkdozen, toverlantaarnplaatjes, optisch speelgoed, negentiende-eeuwse fotografie en houten fallussen. De handen ontsluiten anonieme artefacten, maar tonen evengoed Rembrandt van Rijns copulerende monnik in een korenveld, een ets uit 1646. Het is een van de vieze geheimpjes van de Hollandse meester, lange tijd enkel bekend onder ingewijden. Sommige collectiestukken gedragen zich vrijpostig, andere zijn daarentegen uitermate discreet want zij geven hun pikante taferelen pas prijs door middel van een lichtbron achter papier. In de presentatie sluipt tevens een vorm van zelfcensuur: als een reeks foto’s door de handen gaat, bedekken de vingertoppen kuis geslachtsdelen. 

Vanaf het begin van Boro’s peepshow houdt de zedenpolitie (police des moeurs) een oogje in het zeil in de hoedanigheid van een geüniformeerde diender met verrekijker. Wie wil hij in flagrante delicto betrappen? Bespiedt hij vooral de afbeeldingen van ontuchtige koppeltjes? Schaduwt hij de gids die de buitenissige collectie presenteert? Of neemt hij bovenal de kijker in het vizier die zich Borowczyks film laat welgevallen? Uiteindelijk volgt het demasqué: het kijkkastje met de agent is een zoveelste voorbeeld van ondeugend mechanisch speelgoed en de bewaker van de goede zeden blijkt zelf gezegend met een kanjer van een erectie. Zo wordt het hypocriete masker van de burgerlijke wereld afgetrokken.

Zowel de handen als de stem en het curiositeitenkabinet zijn van de Franse schrijver André Pieyre de Mandiargues. De aantrekkingskracht van de film zit hem onder meer in de paradox tussen zijn ietwat afstandelijke, bijna taxonomische manier van voorstellen en de zinnelijke thematiek. Tegelijk heeft de manuele presentatie een precieus karakter, zoals die van een goochelaar. Subtiele aanrakingen van hout, metaal of papier verraden een tactiel bewustzijn. Une collection particulière bevat in gebalde vorm veel van Borowczyks preoccupaties: erotiek en pornografie, fetisjisme, voyeurisme, animatie, antieke objecten en besloten ruimtes.

Er bestaan twee versies van deze kortfilm: een release die ons bijna twaalf minuten in de wonderkamer laat vertoeven en de “Oberhausen cut”, die zowat twee minuten langer duurt en een vintage pornofilmpje bevat waarin bestialiteit voorkomt. Een vrouw die seks heeft met een hond, c’était trop risqué, en de censor trok aan het langste eind.

ARTICLE
30.06.2021
NL
In Passage, Sabzian invites film critics, authors, filmmakers and spectators to send a text or fragment on cinema that left a lasting impression.
Pour Passage, Sabzian demande à des critiques de cinéma, auteurs, cinéastes et spectateurs un texte ou un fragment qui les a marqués.
In Passage vraagt Sabzian filmcritici, auteurs, filmmakers en toeschouwers naar een tekst of een fragment dat ooit een blijvende indruk op hen achterliet.
The Prisma section is a series of short reflections on cinema. A Prisma always has the same length – exactly 2000 characters – and is accompanied by one image. It is a short-distance exercise, a miniature text in which one detail or element is refracted into the spectrum of a larger idea or observation.
La rubrique Prisma est une série de courtes réflexions sur le cinéma. Tous les Prisma ont la même longueur – exactement 2000 caractères – et sont accompagnés d'une seule image. Exercices à courte distance, les Prisma consistent en un texte miniature dans lequel un détail ou élément se détache du spectre d'une penséée ou observation plus large.
De Prisma-rubriek is een reeks korte reflecties over cinema. Een Prisma heeft altijd dezelfde lengte – precies 2000 tekens – en wordt begeleid door één beeld. Een Prisma is een oefening op de korte afstand, een miniatuurtekst waarin één detail of element in het spectrum van een grotere gedachte of observatie breekt.
Jacques Tati once said, “I want the film to start the moment you leave the cinema.” A film fixes itself in your movements and your way of looking at things. After a Chaplin film, you catch yourself doing clumsy jumps, after a Rohmer it’s always summer, and the ghost of Akerman undeniably haunts the kitchen. In this feature, a Sabzian editor takes a film outside and discovers cross-connections between cinema and life.
Jacques Tati once said, “I want the film to start the moment you leave the cinema.” A film fixes itself in your movements and your way of looking at things. After a Chaplin film, you catch yourself doing clumsy jumps, after a Rohmer it’s always summer, and the ghost of Akerman undeniably haunts the kitchen. In this feature, a Sabzian editor takes a film outside and discovers cross-connections between cinema and life.
Jacques Tati zei ooit: “Ik wil dat de film begint op het moment dat je de cinemazaal verlaat.” Een film zet zich vast in je bewegingen en je manier van kijken. Na een film van Chaplin betrap je jezelf op klungelige sprongen, na een Rohmer is het altijd zomer en de geest van Chantal Akerman waart onomstotelijk rond in de keuken. In deze rubriek neemt een Sabzian-redactielid een film mee naar buiten en ontwaart kruisverbindingen tussen cinema en leven.

Related