Prisma #9

Met betrekking tot de vrouw in Nymphomaniac van Lars von Trier moet ik toch schuldig pleiten. De oudere, wijze en schijnbaar aseksuele man bij wie ze een hele nacht het verhaal van haar seksuele uitspattingen kwijt kan, pleit haar van alles vrij. Was zij een man geweest, zo verontschuldigt hij haar, dan zou haar manier van leven van haar geen sociale paria hebben gemaakt, maar gemakkelijk worden vergoelijkt. Hij heeft gelijk. Dat ze fout zit blijkt echter uit haar moord op die man. Waarom is haar reactie op zijn miezerige seksuele avances zo disproportioneel? Omdat ze waarlijk geloofde dat hij tot die seksloze en dus ‘onschuldige’ mensen behoort waarvan er zogezegd een op een miljoen zijn (in zijn wereld is alles zuiver: de wiskunde, de muziek van Bach, de orthodoxe iconen ...). Ze associeert deze man met haar vader, wiens kennis over en liefde voor bomen, voor hun onschuldige groeien en bloeien, getuigt van zijn morele zuiverheid. Naar het einde toe vertelt ze dat ze zich bij een wandeling intens vereenzelvigde met een alleenstaande, kromgegroeide boom. Al haar uitspattingen konden haar dus niet echt bezoedelen, in haar fantasie bleef ze haar vaders schatje. Zijn liefde voor haar garandeerde dat er in haar een onaantastbare, zuivere kern bewaard bleef. Als de oude man, de ‘analist’, die haar vader vertegenwoordigt, toch zoals iedereen een seksueel wezen blijkt te zijn, vermoordt ze hem. Want hij bezoedelt het geïdealiseerde vaderbeeld waarop haar gevoel van eigenwaarde stoelt en dat haar toeliet zich aan perversiteiten te buiten te gaan. Zoals in The Idiots rekent Von Trier hier weer af met zijn antiautoritaire opvoeding. Als alles toegelaten is, als verbieden verboden is, en alle moraal eigenlijk niets dan hypocrisie is, dan kan het verlangen naar morele zuiverheid zich aan geen enkel concreet voorbeeld vasthaken, en blijft het gericht op een infantiel, steriel zuiverheidsideaal: “De wereld is verdorven, maar papa houdt van mij, en dus is er iets in mij dat aan de verdorvenheid van de wereld ontsnapt. Wee degene die mij dit geloof ontneemt!”