Passage: Anouk De Clercq

Paul Nougé, La naissance de l’objet [The Birth of an Object], 1930

One saw nothing happening there, for nothing ever happens there. Until it does.1

In mijn nimmer aflatende zoektocht naar andere manieren van kijken en andere manieren om beelden te maken, botste ik op dit citaat van Anne Carson. Het onderzoeksgebied van wat het betekent te kijken werd plots heel avontuurlijk en leek het belang te omvatten van wat zou kunnen zijn.

De manier waarop we de wereld zien, wordt beïnvloed door wat we weten of waarin we geloven. Er zijn veel mogelijke perspectieven om naar een ding, een landschap, een persoon, een verhaal, jezelf te kijken. Helaas missen wij, arme bijziende mensen, de gave van de roofvogel en zijn langeafstandszicht, en de talenten van een huisvlieg met zijn panoramisch zicht. We zijn ons echter, met onze grote hersenen, ten minste bewust van de limieten in ons kijken. Met een nederigheid die zeldzaam is in onze soort, erkennen we dat er veel is dat we niet kunnen zien, en daarom bedenken we manieren om de wereld te observeren. 

Infrarood satellietbeelden, optische telescopen en de Hubble-ruimtetelescoop brengen wijdsheid binnen onze visuele sfeer. Met elektronenmicroscopen dwalen we door het afgelegen universum van onze eigen cellen. Maar op de middelste schaal, die van het blote oog, lijken onze zintuigen vreemd afgestompt. 

Koning Lear vraagt de blinde graaf van Gloucester:

"Hoe zie jij de wereld?"

En de blinde man antwoordt: "Ik kijk gevoelsmatig."

Het is moeilijk om tegelijkertijd te kijken en te zien. Alleen oprechte aandacht kan wedijveren met de krachtigste vergrotende lens. Intimiteit biedt ons een andere manier van kijken, wanneer gezichtsscherpte niet voldoende is. En als je lang genoeg kijkt naar wat gewoon lijkt, wordt het vaak vreemd en onbekend, zoals elk kind leert als het herhaaldelijk zijn eigen naam hardop zegt. Zien is de naam vergeten van wat men ziet, zegt Paul Valéry. Leren zien is misschien meer luisteren dan kijken.

Waar de mensen in het beeld van Paul Nougé kijken is niets te zien, maar er trilt van alles. Voorbij wat we zien, naar het ongeziene. Een dieper inzicht dat aan ons verbeeldingsvermogen raakt. Het blikveld is niet afgebakend door een rand, maar presenteert zich als een oneindig verkenbare openheid. 

We zijn ziende blind als ons kijken zich beperkt tot onze ogen. Pas als we ons volledig en lang genoeg overgeven aan wat of wie we beschouwen, breekt de wereld open. Anne Carson zei het eerst.

  • 1Anne Carson in Men in the Off Hours (2000)

Beeld: Paul Nougé, La naissance de l’objet [The Birth of an Object], 1930

 

In haar rubriek Passage vraagt Sabzian filmcritici, auteurs, filmmakers en toeschouwers naar een tekst of een fragment dat ooit een blijvende indruk op hen achterliet.

PASSAGE
05.10.2022
NL FR EN
In Passage, Sabzian invites film critics, authors, filmmakers and spectators to send a text or fragment on cinema that left a lasting impression.
Pour Passage, Sabzian demande à des critiques de cinéma, auteurs, cinéastes et spectateurs un texte ou un fragment qui les a marqués.
In Passage vraagt Sabzian filmcritici, auteurs, filmmakers en toeschouwers naar een tekst of een fragment dat ooit een blijvende indruk op hen achterliet.
The Prisma section is a series of short reflections on cinema. A Prisma always has the same length – exactly 2000 characters – and is accompanied by one image. It is a short-distance exercise, a miniature text in which one detail or element is refracted into the spectrum of a larger idea or observation.
La rubrique Prisma est une série de courtes réflexions sur le cinéma. Tous les Prisma ont la même longueur – exactement 2000 caractères – et sont accompagnés d'une seule image. Exercices à courte distance, les Prisma consistent en un texte miniature dans lequel un détail ou élément se détache du spectre d'une penséée ou observation plus large.
De Prisma-rubriek is een reeks korte reflecties over cinema. Een Prisma heeft altijd dezelfde lengte – precies 2000 tekens – en wordt begeleid door één beeld. Een Prisma is een oefening op de korte afstand, een miniatuurtekst waarin één detail of element in het spectrum van een grotere gedachte of observatie breekt.