Ce soir aurait été la soirée d’ouverture de la 19ème édition du Festival Courtisane à Gand. En raison de la rapide propagation du virus COVID, les organisateurs du festival ont été contraints d’annuler entièrement l’évènement, y compris la première partie du programme Out of the Shadows. À l’occasion de ce programme, Courtisane, Sabzian et le KASK School of Arts ont uni leurs efforts pour rédiger une publication d’accompagnement, axée sur le travail de cinq femmes cinéastes arabes : Atteyat Al-Abnoudy, Selma Baccar, Assia Djebar, Jocelyne Saab et Heiny Srour. La sortie effective de la publication n’étant pas claire pour le moment, Sabzian en publie un premier texte, de la cinéaste et écrivain algérienne Assia Djebar (1936-2015). Assia Djebar : « Le cinéma pour moi n’est ni un « métier » – au sens d’une carrière –, ni une « vocation » – au sens d'un appel. Quoi donc, pour moi qui ai réalisé un premier long-métrage peu après l’âge de quarante ans, puis un second, peu après quarante-cinq ans. »

125 years ago, on March 22nd, 1895, the first film in history was projected for a crowd of about ten people. During a special gathering in the Société d’Encouragement à l’Industrie Nationale, Louis Lumière projected his first film: Sortie des ouvriers de l’usine de Monplaisir. On the occasion of this 125th birthday, Sabzian is publishing a series of translated fragments from Histoire du cinématographe: de ses origines à nos jours (1925) by Georges-Michel Coissac, where, amongst other things, the author narrates the history of these marvellous first film screenings. “And we thought: Messrs. Lumière are great magicians.”

Il y a 125 ans, le 22 mars 1895, eut lieu la toute première projection cinématographique de l’histoire, devant un public d’une dizaine de personnes. Lors d’une réunion spéciale à la Société d’Encouragement à l’Industrie Nationale, Louis Lumière présentait son premier film, Sortie des ouvriers de l’usine de Monplaisir. À l’occasion de ce 125e anniversaire du cinéma, Sabzian publie plusieurs extraits de l’Histoire du cinématographe : de ses origines à nos jours (1925) de Georges-Michel Coissac dans lequel il écrit, entre autres, l’histoire de ces premières projections merveilleuses. “Et nous pensions alors : MM. Lumière sont de grands magiciens.”

André Bazin wordt weleens de “uitvinder van de filmkritiek” genoemd. Hele generaties filmcritici en filmmakers, niet in het minst die verbonden met de Nouvelle Vague, zijn schatplichtig aan zijn schrijfsels over film. Film opent een “venster op de wereld”, aldus Bazin. Zijn geschriften zouden ook belangrijk zijn voor de ontwikkeling van de auteurstheorie. Bazin: “Je moet het spookachtige ballet van “raderdiertjes” in een waterdruppel of de geniepige en meedogenloze strijd van witte bloedcellen tegen bacteriën hebben ervaren om een idee te hebben van het plastische en dramatische potentieel van cinema.”

Ik moet zeggen dat de besprekingen en interpretaties van professionele critici, ook al waren ze lovend over mijn werk, mij veelal teleurstelden. Maar al te vaak kreeg ik de indruk dat mijn werk hen in wezen onverschillig liet, of dat ze niet bij machte waren mijn films vanuit hun directe beleving te beschrijven en daarom telkens weer hun toevlucht namen tot de clichés van de filmjournalistiek. Ik begreep pas voor wie ik dit werk eigenlijk deed wanneer ik toeschouwers ontmoette die onder de indruk waren van mijn films, of als ik brieven las van volstrekt onbekende mensen die mij openhartig over hun leven vertelden. Alleen dan voelde ik me werkelijk begrepen, en werd ik me bewust van mijn roeping, mijn plicht en verantwoordelijkheid.

Au début des années 1980, Olivier Assayas s'est rendu à Taiwan en tant que journaliste de cinéma pour y rencontrer un groupe de jeunes cinéastes. « La force des nouveaux cinéastes de Taïwan est qu'ils forment un groupe uni, qu'ils collaborent les uns avec les autres, apparaissent à l'occasion dans les films des amis. De ce point de vue l'aspect provincial de Taipei est un atout. Ils se voient sans cesse et constituent un front uni face à une industrie à la fois intéressée (leurs films sont rentables) et méfiante (leurs idées et leurs méthodes de travail ne sont pas les siennes). »

Want armoede, laat Renzo Martens zich haast terloops tegenover de zwarten ontvallen, is niet enkel een vloek, maar “een gift die gegeven wordt tot groter begrip van het leven”, en dus is het de moeite waard om deze gift aan de Wereld door te geven. Zo zijn de zwarten niet langer slechts bedelaars, maar kunnen ze ook de trotse schenkers worden van een goed dat diegenen die het privilege hebben om tot de Wereld te behoren, een ‘emotionele dienst’ bewijst. RM zegt het onomwonden tegen de zwarten die onder de indruk zijn van zijn paneel met neonletters “ENJOY please POVERTY”: “De ervaring van uw lijden maakt me tot een beter persoon. U bewijst me echt een dienst, merci beaucoup”. 

De afwezigheid van bijschriften is een weigering van de Dardennes om hun personages te laten opgaan in de spektakelwereld van abstracties. Le jeune Ahmed neemt om die reden een unieke positie in in hun oeuvre. Ahmed is bevangen door ideeën, door de abstractie van religie. Hij beweegt zich in een wereld met bijschriften. Het jihadisme als begrip dat leeft in krantenkolommen en nieuwsprogramma’s, is niet louter abstract maar kent voor Ahmed een werkelijkheid als abstractie. Ondanks het gevaar dat hun personages pionnen dreigen te worden in een bewijsvoering, omarmen de Dardennes de gladheid van het discours. Daarbij roept Le jeune Ahmed ook een esthetische vraag op: hoe houdt een film met een actueel uitgangspunt stand als werk?

It seems that, while all these others are to be paid for their part in a show that could not have taken place without me, nonetheless, I, the artist, am not to be paid.