Het speelfilmdebuut van Vincent Meessen opent op de campus van de Universiteit van Nanterre, schijnbaar bezet door Godard. Het is een bricolage van de Brusselse kunstenaar-filmmaker. Hij lijmt buitenopnames van het schoolterrein en de naburige metrohalte aan interieurshots gemaakt in het plaatselijke Théâtre des Amandiers toen Godard er eind 2019 een tentoonstellingsparcours bouwde rond zijn meest recente film, Livre d’images. Een zwarte man met camera speelt min of meer voor gids. Met hem kijken we in verschillende ruimtes mee naar fragmenten uit verschillende onbenoemde filmwerken terwijl de Franse meester in al evenveel ongelabelde audiosnippers orakelt over le cinéma.

Bilder der Welt und Inschrift des Krieges is een sleutelwerk uit het oeuvre van Harun Farocki en werd oorspronkelijk opgestart als een project over de geschiedenis van de arbeid. Maar onvermijdelijk lijk je dan uit te komen bij oorlog. De film toont hoe beide geschiedenissen met elkaar zijn verstrengeld, elkaar voortstuwen en teren op dezelfde technologische vooruitgang.

Een van mijn favoriete stukken over een van mijn favoriete filmmakers heet simpelweg Jean-Luc Godard. De Amerikaanse schilder, filmcriticus en auteur Manny Farber schreef het in 1968. Ik las het ongeveer dertig jaar na datum in Negative Space, de bundeling van zijn beste stukken uit die periode. Sindsdien schiet me bij het bekijken van een film van JLG geregeld de slotzin van het artikel te binnen: “In short, no other film-maker has so consistently made me feel like a stupid ass.” (...) In bevlogen proza laat Farber zich schamper uit over Godards productieve sixties-output, die hij met stijgende ergernis merkbaar op de voet heeft gevolgd en maar wat graag haat. De spreekwoordelijke druppel die aanleiding geeft tot balansopmaak: La chinoise.

André Bazin est parfois appelé « l’inventeur de la critique cinématographique ». Des générations entières de critiques et de cinéastes, notamment ceux associés à la Nouvelle Vague, sont redevables à ses écrits sur le cinéma. Le film ouvre une « fenêtre sur le monde », selon Bazin. Ses écrits sont également importants pour le développement de la politique des auteurs. Bazin : « Avouons-le, le western n’est pas pris au sérieux ! Assurément, il ne manque pas d’intellectuels pour déclarer qu’ils adorent les westerns. On entend de vieux messieurs distingués le proclamer bien haut. Mais sans même chercher ce que peut comporter d’affectation cette profession de foi (exigez des titres et vous verrez que ces prétendus « amateurs de westerns » en voient un ou deux par an !), on peut être quasiment assuré qu’elle est fondée sur des malentendus. »

Just like last year, a coronavirus edition of Bologna’s unsurpassed Cinema Ritrovato festival took place this summer. The festival is unique for its broad focus on the history of film, showing new restorations and recent (re)discoveries rather than new films.

In slechts drie jaar tijd ontstond het gehele oeuvre van Jan Decorte (1950) als filmmaker. Hij regisseerde het televisiespel Nature morte (1976), de langspeelfilms Pierre (1976) en Hedda Gabler (1978), en de televisiefilm Gombrowicz: voorvallen, avonturen (1977). Na de voltooiing van deze films maakte Decorte geen films meer; hij had naar eigen zeggen genoeg van productionele rompslomp en filmcritici die zijn werk niet serieus wensten te nemen. (...) Ook de Poolse auteur Witold Gombrowicz (1904-1969), onderwerp van Decortes televisiefilm, kreeg amper bijval van binnen- en buitenlandse critici en werd geregeld gemakzuchtig aan de kant geschoven.

André Bazin wordt weleens de “uitvinder van de filmkritiek” genoemd. Hele generaties filmcritici en filmmakers, niet in het minst die verbonden met de Nouvelle Vague, zijn schatplichtig aan zijn schrijfsels over film. Film opent een “venster op de wereld”, aldus Bazin. Zijn geschriften zouden ook belangrijk zijn voor de ontwikkeling van de auteurstheorie. Bazin: “Chris Markers Dimanche à Pékin duurt helaas maar twintig minuten en de beeldenoogst lijkt magerder dan die van Pedrazzini. Maar het beeld beperkt zich hier niet tot zichzelf. De waarde ervan wordt bepaald door twee extra dimensies: de montage en het commentaar.”

“Alongside his activities as a writer, critic, photographer, scriptwriter, filmmaker, photo editor, media artist and cartoonist/blogger, Chris Marker has recently also begun frequenting Second Life, where his avatar bears the name Sergei Murasaki. Under this guise, Marker consented to a rare online interview, where he advances the notion that he never even considered himself to be a filmmaker. Ja-mais. Furthermore, he thinks the label of ‘multi-media artist’ sounds altogether too contemporary. Rather, Marker prefers to be characterized as an artisanal bricoleur, albeit one who always puts his own unique signature on everything he tinkers with.”

Staring Back brings together about two hundred black-and-white photo portraits produced by Chris Marker from 1952 to 2006. It arose unforeseen (but what route better, given how we believe we’ve come to know him?) from an exchange of letters.

Atteyat Al-Abnoudy, a pioneer of documentary filmmaking, has been making the voices of the poor heard since the 1970s. We meet her when the first Women’s Film Festival is paying tribute to her. (...) Some call her “the poet of the documentary”. Others criticize her for portraying the poor, the bratty children, the run-down places and the abject sides of reality. Likewise, Egyptian television, the only means of broadcasting her work, asks her to disclaim her inventories of misery in order to benefit from funding. She retorts to her detractors: “You must know how to reveal reality with its dark and luminous sides, without hiding an admiration for the total commitment of the beings whose lives meet History.”

We listen to Atteyat Al-Abnoudy speak in a loud voice about her vision for art, life and reality; and we get to know her inimitable, riotous character in return. Atteyat Al-Abnoudy: “I don’t care for the prizes as much as I care for my films to be shown in my own country, because I am offering pure Egyptian cinema to the Egyptian people, and I am addressing the existence of the authentic Egyptian human. Regardless of how many prizes I win around the world, their entire sum is not as worthy as one single glance of a pair of Egyptian eyes that give my films their glory and true worth.”

Atteyat Al-Abnoudy, a young Egyptian filmmaker, has won the Grand Prix du film documentaire in Grenoble and the International Federation of Film Critics prize for Horse of Mud. And for her film The Sad Song of Touha, she has won the Novais Teixeira prize: a prize founded in memory of our colleague who died last year and who was much loved by French critics. We met Atteyat Al-Abnoudy before she was awarded these important prizes, important for the direction she wishes to give to her work. Al-Abnoudy: “When I start a film, I don’t think about its form. When I became friends with the people in the factory, the only way for me as a filmmaker to express my feelings for them was to make a film.”

Je savais déjà qu’on ne fait pas tourner comme ça du jour au lendemain des gars qui ne sont pas des comédiens. Surtout quand tu veux faire un long métrage. Et là, je me jetais dans un long métrage parlant. Des copains m’avaient dit : « Méfie-toi ! » Je leur répondais : « Merde ! Flaherty a bien tourné Nanouk, il a bien tourné Moana ! » « Ah oui, d’accord, mais c’est du muet ! Toi, tes paysans, quand ils vont ouvrir la bouche, tu vas voir, ce sera la catastrophe. » J’ai quand même tenu bon. Bien sûr, on ne peut pas leur faire jouer Le Cid ou Hamlet... Tu es obligé de leur faire jouer une chose qui leur tient aux tripes.

In the series ‘One Spectator Among Others’ Herman Asselberghs and Gerard-Jan Claes invite various passionate film lovers to elaborate on their viewing practice by email. Filmmakers, artists, critics, researchers, authors, programmers, cinemagoers, TV enthusiasts, Netflixers, YouTubers, torrent users... After the first instalment with Herman Asselberghs, we continue the series with Rebecca Jane Arthur, a Scottish visual artist, living in Brussels. She is co-founder of elephy, a production and distribution platform for film and media art based in Brussels.

In close-up verschijnen achtereenvolgens een penis en schaamhaar, borsten, en opwaartse benen. De eerste beelden uit dit aanstootgevende schimmenspel zijn vrij snel na elkaar gemonteerd. (...) Het ratelende geluid van het pornografische speelgoed roept associaties op met een filmprojector in overdrive. Zo opent Walerian Borowczyks Une collection particulière (1973) met een reflectie op het filmmedium en zijn voyeuristische genoegens.

De Portugese filmmaker Pedro Costa maakte zijn eerste film Blood in 1989. In 1994 volgde het in Kaapverdië gefilmde Down to Earth. Costa kwam terug van het eiland met pakjes en brieven van Kaapverdianen voor hun familieleden en vrienden die naar Portugal waren geëmigreerd. Zijn taak als postbode bracht hem naar de wijk Fontainhas in Lissabon, waar veel migranten woonden. Na het eerste contact met de bewoners van de wijk ging Costa verschillende keren terug en in 1997 filmde hij er Ossos, de eerste van een reeks films met de bewoners van Fontainhas. Pedro Costa: “Fontainhas is inderdaad het gevolg van iets, van de fabrieken hier, van mensen die van een of ander Noord-Schots dorp naar Sheffield verhuisden. Daar gaat het over.”

Van 9 juni tot en met 31 augustus wijdt CINEMATEK een tentoonstelling aan Fernand Schirren, de hoofdpianist die stille films begeleidde vanaf de oprichting van het Filmmuseum in 1962 tot 1982. In 1982 hielp Schirren mee aan het samenstellen van een vaste ploeg pianisten die de dagelijkse projecties in CINEMATEK zouden begeleiden, waaronder Jean-Luc Plouvier. Plouvier: “Zonder voorbereiding improviseren op stille films is een bijzondere discipline, sterk te onderscheiden van het schrijven van filmmuziek. De pianist staat niet aan de kant van de regisseur en de monteur, die voorbereid zijn en hun werk meestal verbergen.”

I think of myself as someone who has an instinctual understanding of what it is to be a minority person. That is someone whose existence is highly marginal in the society and understands it in the gut but will not be dominated by it. Therefore, I refuse all of those labels, such as Black Woman Filmmaker, because I believe in my work as something that can be looked at without labels.

In order to get at how I think about making a movie at a low budget, I have to be able to give you the theory, the narrative theory, that supports my reasons for making movies. If any of you have seen my work, you know I’m only interested in telling stories, and most of those stories are fairly contemporary. And to some degree they are ahistorical, meaning, though I think that is going to change, that the focus of the work is entirely narrative in orientation.

Het nieuws passeerde bijna geruisloos: eind februari vroeg Filmmagie het faillissement aan, het oudste filmtijdschrift van het land legde finaal de boeken neer. (...) Drie weken geleden lanceerde het VAF een oproep voor projectsubsidies van 65 000 euro voor een opvolger van Filmmagie. Het tijdschrift moet focussen “op onafhankelijke filmkritiek met oog voor enerzijds kwaliteitsfilms met een culturele en maatschappelijke betekenis en anderzijds voor de ontwikkeling van filmcultuur in Vlaanderen en daarbuiten”. Daarbij moeten “achtergrond, kritiek en verdieping hand in hand gaan”. 

“The International Women’s Year provided me with the opportunity to make it [Fatma 75]. I figured that, for the first Tunisian film entirely devoted to this subject, I must not resort to fiction but make an analytical work. Through this film, I set about demystifying what is called ‘the miracle of Tunisian women’s emancipation’.”

Fatma 75’s approach is quite original. The film is based on essays and histories written on the Tunisian feminist movement, using fiction to make its message accessible to the general public. Selma baccar: “As for my experience as a woman director, I think it was very important for me. My relationship with the crew and the actors was excellent. The shooting of Fatma 75 was “all roses”. On the other hand, in order to obtain the necessary funding for the production of the film, I felt a great mistrust from some of the people in charge, although I had a special card up my sleeve: a film about women made by a woman. But the problem of film production in Tunisia is the same for men and women: it’s negative for both of them.”

“It’s much more enjoyable to watch theatre than to make theatre, and it is much more enjoyable to make films than to watch a film, because film is a much more evolved medium when it comes to the material you are interpreting. Imagine to simply steal someone’s face, their appearance, capturing it at the angle you’re most attracted to, where it moves you, and to try to piece together all that you’ve stolen afterwards during the editing; that you can then fabricate something very moving.”

It is an intriguing film because of its original position in the field of Flemish film production. This is not some attempt at a standard technical finish that’s devoid of aesthetic politics. It is a clearly defined boundary, an emphatic style within which the entire film must develop. This is an unusual (almost suicidal) road for a young (Flemish) filmmaker. His colleagues are out to make attractive films that people will consider solid and professionally made. Films that are able to attract official subsidies, but only lead the public to believe that “we” might one day be able to make one too.